Tip: Gebruik geen ‘waarom’ als je iemand wil aanspreken op zijn of haar gedrag
Wil je een persoon aanspreken? Gebruik dan niet ‘waarom’!
Wat je wel kunt gebruiken lees je hieronder
We kennen het allemaal nog wel van vroeger als je moeder tegen je zei: “Waarom ruim je je troep niet meteen achter je kont op?” Waarop je ongetwijfeld reageerde met: “Nou, daarom”. Achter de waarom vraag staat inderdaad een vraagteken. Deze kan net zo goed weggelaten worden want diegene die de ‘waarom-vraag’ stelt wil helemaal geen antwoord hebben. Stel je voor dat je een gevalideerd antwoord geeft, dan is de vraagsteller hier vast niet blij mee. Het is namelijk geen vraag, maar een in-een-vraag-gegoten-uiting-van een-ergernis.
“Waarom kom jij de laatste dagen steeds te laat?” Zou je ook kunnen vervangen door: “Zal ik jou is even vertellen hoe vervelend ik het vind dat jij de laatste tijd maar denkt dat jij zelf mag bepalen hoe laat je op je werk komt”.
Wellicht een beetje boute stelling, ik zal het hieronder nader toelichten.
Als iemand in zijn gedrag wat anders gaat doen dan dat je gewend bent van die gene, dan kan het gebeuren dat je dit nieuwe gedrag gaat interpreteren. Kortom je geeft een voor jou logische verklaring van het gedrag. Deze interpretatie is gebaseerd op feitelijke gedragingen van de ander. Echter, je eigen waarden en normen spelen een rol bij het ‘waarderen’ van die gedragingen.
Stel, je collega komt de laatste tijd later op zijn werk en gaat ook eerder weg. Zonder dat hij daar een verklaring voor geeft. De ‘waarom-doet-hij-dit-vraag’ ligt dan erg op de loer. Helaas kunnen we niet in het hoofd van de ander kijken. De ander kan dit ook niet bij jou. Gevolg: Voordat je het weet ga je beiden anders op elkaar reageren en ontstaan er lichte irritaties. En dan komt het moment dat je besluit de ander te gaan aanspreken op zijn gedrag. De spanning stijgt en voordat je het weet is ie eruit. De ‘waarom-vraag’. Het effect is vaak een onbevredigend, verdedigend antwoord van de ander.
Er zijn twee menselijke eigenschappen waar we vaak onbewust in trappen. Deze twee zijn: interpreteren van gedrag en een eigen verhaal maken.
Het feitelijke gedrag van de collega – het drie keer in de week een kwartier later op het werk komen – wordt al snel: “Jeetje, hij is alweer te laat. Dit is de zoveelste keer al”. Voordat je het weet gaat het je ook opvallen dat hij minder aandacht aan je besteedt. Nu gaat er wat interessants gebeuren: het gaat in je ‘systeem’ zitten en je gaat er allerlei verhalen over verzinnen wat toch de reden zou kunnen zijn. Daarnaast kun je ook een oordeel erover krijgen: dat het zeer ongeoorloofd is. Zodra er meerdere collega’s zijn dan kan het gebeuren dat het ‘onderwerp van gesprek’ gaat worden. De nog niet gehoorde reden, cumuleert in je eigen hoofd en wordt een steeds sappiger verhaal.
Deze gehele ‘bagage’ neem je mee op het moment dat je het bespreekbaar wilt maken. Je eigen ontwikkelde emotie kan hierdoor veel te groot zijn geworden waardoor de ‘waarom-vraag’ er helemaal niet meer neutraal uit komt.
Oplossing:
Beperk je tot de feiten en geef de ander inzicht in wat er in jouw hoofd gebeurd en wat je niet prettig vindt. Spreek daarbij niet in de ‘jij-vorm’ (“jij komt altijd te laat) maar door: “Ik zie dat je deze week drie keer een kwartier later bent gekomen, het gevolg is dat ik allerlei interpretaties ben gaan maken en me afvraag of je het nog wel leuk vind hier. Al die gedachtes krijgen vind ik niet leuk, dus wat speelt er bij je?